Literacka Nagroda Nobla dla Annie Ernaux
Annie Ernaux urodziła się w 1940 roku w normandzkim Lillebone, zadebiutowała w 1974 roku autobiograficzną powieścią „Les Armoires vides”, w której opisała m.in. przejście ze środowiska robotniczego, z którego się wywodziła do świata kultury (ukończyła Université de Rouen, a następnie przez lata pracowała jako nauczycielka).
Szalenie istotne dla całej jej twórczości pozostał przez lata wątek przeciągania liny między dwoma społecznymi środowiskami, a w konsekwencji tego mieszanina wstydu, pogardy i miłości do rodziny. Bohaterami jej prozy byli często matka i ojciec, którzy prowadzili sklep spożywczy.
Mats Malm, sekretarz Akademii Szwedzkiej przekazał, że Literacką Nagrodę Nobla przyznano pisarce za „odwagę i kliniczną dokładność, z jaką odkrywa korzenie, dziwactwa i zbiorowe ograniczenia osobistej pamięci”, zaś członkowie Akademii – Anders Olsson i Ellen Mattson podkreślali, że wybór tej właśnie pisarki podyktowany był przede wszystkim koncentrowaniu się na literaturze i wartościach literackich. – To jest literatura dla każdego – podkreślał Olsson.
Annie Ernaux odbierze Nagrodę Nobla z rąk króla Szwecji Karola XVI Gustawa 10 grudnia.
Noblistka Annie Ernaux – jakie jej książki przeczytamy w tłumaczeniu
W Polsce ukazały się jej dwie książki. Jeszcze w latach 80. Państwowy Instytut Wydawniczy opublikował „Miejsce” (La Place) w przekładzie Iwony Badowskiej, zaś sensacją wiosny tego roku było pierwsze polskie wydanie (nakładem Wydawnictwa Czarne) książki „Lata” w tłumaczeniu Magdaleny Budzińskiej i Krzysztofa Jarosza.
„Opublikowanie na początek książki „Lata” może czytelnika nieco zmylić, nie przypominają bowiem jej innych mikropowieści. Nie dają (w pełni) wglądu w jej styl, jej ècriture plate – płaskiego pisania. Co więcej, Ernaux skonstruowała je – zaskakująco – w bezosobowym trybie, rezygnując ze stałej jej „powieści”, z „ja”, przy którym warto się zatrzymać” – tak Paweł Jasnowski pisał o książce w miesięczniku „Znak”.
Pisanie płaskie to, jak tłumaczy autor tekstu, takie, jakie nie wytwarza dystynkcji, nie zdradza klasy, z której się pochodzi i nie służy dominacji. Ucieka przed wszelkimi formami kodowania sensu, deterytorializując język francuskiej elity i władzy.
Jasnowski podkreśla, że proza Annie Ernaux pozostaje punktem odniesienia dla dzisiejszych pisarzy francuskich (m.in. Édouarda Louisa) i intelektualistów (m.in. filozofa Didiera Eribona).
Już wkrótce nakładem Wydawnictwa Czarne ukaże się zbiór „Bliscy”, który zawierać będzie trzy mikropowieści Ernaux – wspomniane już „La Place”, a także „Une Femme” i „L’Autre Fille”.
