Co poczytać latem? Najciekawsze książki na wakacje 2024 [NASZE PROPOZYCJE]

Wszystko zaczęło się od dwojga marzycieli (niemieckiego lekarza Friedricha Rittera i jego ukochanej Dore Strauch), którzy postanowili znaleźć raj na ziemi i w nim zamieszkać. Prawie się udało, bo na odludziu, w otoczeniu pięknej przyrody i z dala od cywilizacji świat wydawał się idealny.

Niestety, na podobny pomysł, by na wyspie szukać ostoi wpadło kilka innych osób, a prawdziwą katastrofą było pojawienie się (w towarzystwie dwóch kochanków) baronessy Eloise Wagner de Bosquet, której zamarzyła się władza i postawienie w dziczy hotelu dla podobnych sobie podróżników. 

Zaczęła się prawdziwa walka, której część uczestników nie przetrwała. ich losy zbadał angielski entomolog zafascynowany tym, by wyjaśnić zagadkę śmierci ludzi z wyspy i przybliżyć sekwencję zdarzeń.        

Kliknij, aby powiększyć

fot. MAT

Klasyka, której nie sposób nie pokochać

Nie czytaliście? To na wakacjach jest jedyna okazja. Trochę wolnego czasu, luz, wolna głowa, którą można napełnić zupełnie niesamowitymi wizjami XVIII-wiecznego duchownego anglikańskiego Laurence'a Sterne'a, który pod koniec lat 50. zaczął pisać powieść całkiem przerastającą wyobrażenia ówczesnych czytelników. Nie tych wyłącznie składających litery, rzecz jasna, bo dla nich tom „Życie i myśli JW Pana Tristrama Shandy” (w przekładzie Krystyny Tarnowskiej, Państwowy Instytut Wydawniczy) musiał brzmieć jak lektura Kopernikańskich odkryć. 

Ale nawet u czytelników wytrawnych konfrontacja z wyjątkowej urody wielotomowym dziełem (w wersji polskiej 690 stron) musiała być naprawdę mocnym doświadczeniem. Wielu się oburzyło, ale ci, którzy odkryli dla siebie oświeceniowe racjonalne argumenty i wiele humoru czuli się usatysfakcjonowani! 

O czym jest książka Sterne'a? Wydarzeń znajdziemy tu niewiele, to próba pisania autobiografii. Mocno nieudana, bo autor wywnętrzeń – Tristram Shandy – cały czas raczy nas dygresjami, które odwodzą od głównych wątków.

Ale z grubsza chodzi o to, że już jego poczęcie wydaje się mocno niedoskonałe, poród (podczas którego złamano mu nos) pechowy, nadanie imienia problematyczne (Tristram zamiast Trismegistosa). I tak rozmaite niepowodzenia sprawiają, że bohater jest ogólnie pechowcem. Ale czy na pewno? Przekonajcie się! 

Kliknij, aby powiększyć

fot. MAT

Węgrzy, którzy mieszają nam w głowach i w sercach

Tu dwie propozycje. Jedna – „Stos” György'a Dragomána (Oficyna Noir sur Blanc w przekładzie Karoliny Kacorzyk) – umknęła mi wiosną ubiegłego roku. Ale ją wytropiłam, bo poprzednia wydana w Polsce powieść Powieść Węgra – „Biały król” (nakładem Czarnego) o dorastaniu w komunistycznym, opresyjnym kraju była absolutną sensacją! 

„Stos” to także powieść o dorastaniu w cieniu tragedii, choć tym razem bohaterką jest Emma, trzynastoletnia dziewczyna, która po śmierci rodziców musi przejść pod opiekę swojej babci. Wcześniej jej nie znała, więc nie wie, czego się spodziewać. Powoli zaczyna zapuszczać korzenie, próbuje rozwiązać tajemnicę z przeszłości, a przeszłość komunistyczna daje o sobie znać. Nie można jej wymieść z domu, osadziła się w ludziach i w ich mentalności i zachowaniach. Mocne, ale bardzo ciekawe. 

Kliknij, aby powiększyć

fot. MAT

Sándora Máraiego nie trzeba w Polsce przedstawiać czytelnikom, ma grono nie tyle fanów, co wyznawców. Węgierskiego pisarza (1900-1989) wydaje Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, a jego niezwykłą, przesyconą emocjami prozę przekładają i przekładali najlepsi tłumacze z węgierskiego (m.in. Teresa Worowska, Irena Makarewicz, Feliks Netz). 

Tym razem dostajemy do rąk niewielki tom „Siostra” (w tłumaczeniu Netza) o światowej sławy pianiście (żyjącym uczuciem do żony pewnego dyplomaty), który pod wpływem nagłej choroby staje się pacjentem szpitala we Florencji i czujnych oczu lekarzy i czterech sióstr zakonnych posługujących w instytucji. Między życiem i śmiercią, jawą i snem ma czas na przemyślenie wielu momentów życia.

Z. myśli o bólu, żyje od zastrzyku do zastrzyku, od jednej diagnozy do kolejnej. To książka o miłości, a może raczej jej ułudzie, karierze i znaczeniu muzyki w życiu, o Bogu i o wierze, ale też o cierpieniu i o tym, że choroba staje się u Máraiego niezgodą organizmu na fałsz rozgrywający się w życiu.

Niezwykłej urody i ciężaru gatunkowego tom. Spodoba się tym, którzy są fanami (albo psychofanami) wybitnego węgierskiego twórcy.    

Kliknij, aby powiększyć

fot. MAT

Mocny głos kobiet z Iranu

Dwa lata temu na festiwalach filmowych prawdziwą sensacją stał się film „Holy Spider” Aliego Abbasiego, w którym reżyser przedstawił, opartą o fakty, historię seryjnego mordercy z Iranu, który zabijał prostytutki w świętym dla szyitów mieście Meszhed. Zbrodnie argumentował tym, że chciał oczyścić ulice z grzesznic, a metropolię z moralnego zepsucia. 

Do tego samego wydarzenia odwołuje się w swojej niezwykłej książce pisząca po francusku Iranka Chahdortt Djavann (wymawiamy: szahdort dżawan) w książce „Dziwki w czadorach nie idą do raju” (w bardzo dobrym przekładzie Krzysztofa Jarosza, Wydawnictwo w Podwórku).

Z tą jednak różnicą, że o ile uwaga opinii publicznej skupiała się w dużej mierze na sprawcy zbrodni, pisarka przywraca godność i człowieczeństwo zamordowanym kobietom, młodym dziewczynom rzuconym często na pastwę lubieżnych mężczyzn, będących kartą przetargową ubogich rodzin, uzależnionych od narkotyków krewnych. One nie wybierają „zawodu”, najczęściej zostają w prostytucję rzucone, kiedy nie ma żadnej innej alternatywy w ubożejącym kraju, w którym los anonimowych kobiet nikogo nie obchodzi.    

To mocny akcent literacki na wakacje, ale od trudnych tematów nie wolno uciekać. 

Kliknij, aby powiększyć

fot. MAT