W roku 1988 odważna dziennikarka Radia Wrocław, Urszula Lubecka postanowiła zaprosić do gmachu Radia Wrocław mieszkających na Dolnym Śląsku Sybiraków. Na jej apel odpowiedziało niemal 500 zesłańców. Większość z nich zapisała się do reaktywowanego po wielu latach Związku Sybiraków. Pod koniec lat 80., po kilkudziesięciu latach milczenia, o Polakach wywiezionych na Sybir znów można było o nich mówić w przestrzeni społecznej.
Golgota Wschodu - dokumenty, fotografie i artefakty przywiedzione z Sybiru
Sybiracy zwrócili się o wsparcie do ojca Stanisława Golca, redemptorysty, proboszcza parafii p.w. Matki Bożej Pocieszenia we Wrocławiu. Skupione wokół tego miejsca osoby i organizacje rozpoczęły tworzenie wyjątkowego miejsca – Sanktuarium Golgoty Wschodu, w którym znalazły się Znaki Pamięci i Panteon Pamięci. Sybiracy, Rodziny Katyńskie i inne organizacje kombatanckie powołały do istnienia w 2003 raku Izbę Pamięci, w której zgromadzono pamiątki – dokumenty, fotografie i artefakty przywiedzione z Sybiru.
Dzięki trwającej od kilkunastu lat współpracy władz Związku Sybiraków z Ośrodkiem „Pamięć i Przyszłość” Izba Pamięci została przebudowana, dzięki czemu można tam obecnie oglądać nowoczesną, multimedialną wystawę scenograficzną. Ekspozycja obejmująca 260 metrów kwadratowych poświęcona jest relacjom polsko-rosyjskim w kontekście zesłań na Sybir. Tu trzeba dodać niezwykle istne rozróżnienie. W języku polskim Syberia to kraina geograficzna w Rosji, rozciągająca się od Uralu do Oceanu Spokojnego.
Miliony Polaków, którzy przez kilkaset lat trafiały do lodowego piekła
Natomiast Sybir w polskiej tradycji to miejsca na terenie Rosji do których reżim carski a potem komunistyczne zsyłały karnie Polaków poczynając od XVII, choć są i tacy historycy, którzy uznają, że pierwszymi zesłańcami byli żołnierze króla Stefana Batorego, którzy trafili do rosyjskiej niewoli podczas wojen z Moskwą i zostali wysłani na wschód. W Polsce „ludowej” miliony Polaków, którzy przez kilkaset lat trafiały do lodowego piekła, zostały skazane na dodatkowy rodzaj zesłania - mieli zostać zapomniani.
Ekspozycja obecnie składa się z dwóch przestrzeni. Pierwsza poświęcona jest tematyce kilkusetletnich represji carskich na terenie zaboru rosyjskiego, skutkujących zsyłkami. Sekcja druga, znacznie większa, dotyczy wypędzeń i deportacji w trakcie II wojny światowej, a także po niej. Trudno to sobie wyobrazić, ale po roku 1945 nadal przymusowo wywożono Polaków na Sybir z terenów formalnie niepodległej Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej.
W 1951 deportowano ponad tysiąc „andersowców” (z rodzinami było to ponad 4,5 tysiąca osób), którzy niespełna dziesięć lat wcześniej wyrwali się z piekła Gułagu, a potem przyjechali z Zachodu do „wolnej” Polski, licząc na łagodne potraktowanie przez władze w Moskwie. Powracali do Polski jeszcze w 1955 roku...
Wystawa „Golgota Wschodu”, ul. Edwarda Wittiga 10
- Godziny otwarcia:
- wtorek-czwartek: godz. 9.00-15.00
- piątek: godz. 11.00-17.00
- Sobota-niedziela: godz. 10.00-16.00
- Język zwiedzania: polski, angielski
- Rezerwacje grup i zajęć edukacyjnych: e-mail: golgota (at) zajezdnia.org lub pod numerem 534 526 517
- Więcej informacji: www.golgota.zajezdnia.org
- Wstęp na wystawę jest bezpłatny aż do 30 września.
