Jaka będzie strefa czystego transportu we Wrocławiu? [Raport z konsultacji]

O konsultacjach

Przeprowadzone konsultacje były pierwszym etapem procesu dyskusji publicznej na ten ważny dla wszystkich temat. Celem jej było poinformowanie mieszkańców i mieszkanek Wrocławia o potencjalnych korzyściach i zagrożeniach wiążących się z wprowadzeniem SCT we Wrocławiu oraz zebranie opinii na temat rozważanego kształtu strefy (obszar, kryteria wjazdu, harmonogram wdrażania) w oparciu o przygotowane wcześniej rekomendacje w tym zakresie.

Uczestnicy i uczestniczki konsultacji mogli wyrazić swoje zdanie podczas dwóch debat, spotkania online oraz za pomocą e-formularza opinii (także w wersji papierowej) i poprzez e-mail. W ramach konsultacji odbyło się także spotkanie warsztatowe z młodymi mieszkańcami i mieszkankami Wrocławia.

W związku z konsultacjami przeprowadzonymi w marcu 2023 r. Biuro Zrównoważonej Mobilności Urzędu Miejskiego Wrocławia we współpracy z jednostkami Urzędu oraz Fundacją na Rzecz Studiów Europejskich (FEPS) opracowało na podstawie Raportu z badań emisji spalin pojazdów oraz rekomendacji w zakresie utworzenia SCT broszurę informacyjną pt. Jakiej strefy czystego transportu potrzebujemy? Broszura w wersji cyfrowej dostępna jest na stronie tego procesu konsultacyjnego.

Kontynuujemy rozmowę o strefie czystego transportu. Zobaczcie!

Opinie i rekomendacje wyrażone podczas konsultacji

Osoby biorące udział w konsultacjach wyraziły zróżnicowane opinie dotyczące obszaru strefy. W wielu aspektach wyrażano skrajne stanowiska – tj. z jednej strony domagano się rezygnacji z zamiarów wdrożenia strefy czystego transportu we Wrocławiu lub (w przypadku gdyby wdrożenie SCT było wymagane przepisami prawa) wprowadzenia jej w kształcie niemającym zauważalnego wpływu na funkcjonowanie miasta i jego mieszkańców i mieszkanki (najmniejszy możliwy obszar i najłagodniejsze kryteria). Tego rodzaju opinie przeważały, a argumentowane były głównie aspektami związanymi z ograniczaniem wolności indywidualnych, trudną sytuacją społeczno-materialną części mieszkańców i mieszkanek użytkujących najstarsze samochody oraz niedostateczną dostępnością alternatywnych względem samochodu form mobilności w mieście.

Z drugiej strony w konsultacjach wzięły udział także osoby i organizacje podnoszące kwestie wpływu jakości powietrza na zdrowie mieszkańców i mieszkanek miasta oraz presji człowieka na stan środowiska naturalnego oraz zmiany klimatyczne. W tym wypadku argumentacja odwoływała się do powszechnie dostępnej wiedzy naukowej oraz danych w zakresie emisji zanieczyszczeń w miastach, w tym we Wrocławiu. Ci uczestnicy i te uczestniczki konsultacji z reguły postulowali zarówno jak największy obszar, jak i ostrzejsze kryteria wjazdu do strefy.

Biorąc pod uwagę te głosy, po analizie i ocenie przedstawianych argumentów, Biuro Zrównoważonej Mobilności UMW zdecydowało się podtrzymać wcześniejsze rekomendacje zawarte w raporcie z badań PSPA dotyczące obszaru strefy, przy jednoczesnym złagodzeniu kryteriów wjazdu do strefy (wyłączeniu w pierwszym etapie z restrykcji samochodów należących do jej mieszkańców i mieszkanek) oraz harmonogramu wdrażania (kolejne etapy w odstępie 5 lat). W opinii BZM niepodejmowanie działań lub podejmowanie działań fikcyjnych, tj. mających tylko wypełnić formalny obowiązek, a nie dążyć do celu faktycznej poprawy jakości powietrza w mieście nie ma prawa mieć miejsca. Z drugiej strony nie jest możliwe nieuwzględnienie szeregu obaw mieszkańców i mieszkanek związanych z restrykcjami. Stąd propozycja odłożenia w czasie (o 5 lat) stosowania ograniczeń w odniesieniu do mieszkańców i mieszkanek strefy.

Bardzo dziękujemy wszystkim mieszkankom i mieszkańcom za udział w konsultacjach. Wasz głos jest ważny!

Dokument raportu oraz załączniki dostępne są poniżej.

Zmiany w rekomendacjach oraz w otoczeniu prawnym SCT po pierwszym etapie konsultacji 

Na wnioski z pierwszego etapu konsultacji społecznych wpłynęła zmiana przepisów, która miała miejsce już po jego zakończeniu:

• Samorząd Województwa Dolnośląskiego przyjął aktualizację programu ochrony powietrza, w której zobowiązał Miasto Wrocław do rozpoczęcia wdrażania strefy czystego transportu w latach 2025–2026.  Przy projektowaniu strefy należy mieć na uwadze lokalizację przekroczeń poziomu dopuszczalnego dwutlenku azotu we Wrocławiu, by w efekcie jej wdrożenia stężenia dwutlenku azotu uległy obniżeniu poniżej poziomów dopuszczalnych. Dlatego na dalszych etapach konsultacji podstawową kwestią do rozpatrzenia będzie już nie to, czy w stolicy Dolnego Śląska wprowadzać taką strefę, ale – w jaki sposób i w jakim kształcie to zrobić.

• Prezydent RP podpisał ustawę wprowadzającą alternatywny, względem systemu nalepkowego, sposób kontroli uprawnień do poruszania się po strefach czystego transportu. Będzie to automatyczne odczytywanie tablic rejestracyjnych. Jednocześnie rząd postanowił o uzupełnieniu bazy danych o informacje na temat pojazdów zarejestrowanych w Polsce – chodzi o adnotacje dotyczące spełnianej normy emisji spalin. W praktyce oznacza to znaczne uproszczenie procesu wdrażania stref czystego transportu zarówno z perspektywy użytkowników i użytkowniczek (osób kierujących), jak i zarządców (miast). Zdecydowana większość właścicieli i właścicielek samochodów (szacuje się, że w przypadku Wrocławia to powyżej 95%) nie będzie musiała występować do Prezydenta Wrocławia  o nalepkę w celu oznakowania samochodu. Wystarczy sprawdzenie w aplikacji mObywatel lub na ministerialnej stronie internetowej, jaką normę emisji spełnia posiadany lub użytkowany samochód i czy spełnia warunki wjazdu do strefy czystego transportu.

W związku z tym Biuro Zrównoważonej Mobilności Urzędu Miejskiego Wrocławia, prowadzące konsultacje pod względem merytorycznym, po przeprowadzeniu ich pierwszego etapu proponuje:

• Utrzymanie rekomendowanego wcześniej obszaru strefy czystego transportu we Wrocławiu (wariant II), o powierzchni 17,5 km² ( 6% powierzchni miasta), w którym zameldowanych jest 22,5% mieszkańców Wrocławia. 

Kliknij, aby powiększyć

• Zmianę (złagodzenie) harmonogramu wdrażania SCT: kolejne etapy wprowadzane będą w latach: 2025, 2030 i 2035 (wcześniej proponowano dla Wrocławia lata: 2025, 2028 i 2032), co będzie spójne z dotychczasowym harmonogramem wdrażania norm Euro (kolejno Euro 3, Euro 4, Euro 5) w UE. Oznacza to w praktyce, że kryteria nie będą ulegać zaostrzeniu, lecz uaktualnieniu – tj. na każdym etapie będą dotyczyć samochodów w wieku powyżej 25 lat – z silnikami benzynowymi – i 20 lat – z silnikami diesla.

Tabela nr 1: Harmonogram i kryteria wjazdu do SCT

• Wyłączenie z restrykcji mieszkańców i mieszkanek strefy na pierwszym etapie (tj. w latach 2025–2029) ze względu na fakt, że w ich przypadku wprowadzenie SCT może oznaczać w praktyce konieczność wymiany lub rezygnacji z samochodu, nawet jeśli używają go sporadycznie.