Najważniejsze informacje (kliknij, aby przejść)
- Zasady udzielania pierwszej pomocy
- Ocena stanu poszkodowanego
- Poszkodowany przytomny
- Ocena oddechu
- Poszkodowany nieprzytomny, ale oddychający
- Poszkodowany, który jest nieprzytomny i nie oddycha
- Jak wykonać oddechy ratownicze?
- Jak korzystać z automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED)
- AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny
- Postępowanie z nieprzytomnym dzieckiem
- Resuscytacja dziecka
Joanna Bisiecka-Szymczak, ratownik Kwalifikowanej Pierwszej Pomocy wyjaśnia:
Zasady udzielania pierwszej pomocy
- Zachowaj spokój: Spróbuj ocenić sytuację z „lotu ptaka”.
- Oceń bezpieczeństwo: Zadbaj o własne bezpieczeństwo oraz bezpieczeństwo poszkodowanego i świadków.
- Wezwij pomoc: Gdy nie wiesz, co zrobić lub nie jesteś pewny, co się dzieje zadzwoń na: 999 lub 112.
- Głośno wołaj o pomoc, aby przyciągnąć uwagę innych.
- Wyznacz zadania wskazując konkretne osoby do ich wykonania. „Ty dzwoń, ty wskaż drogę karetce, ty pomóż udzielić pomocy”.
Ocena stanu poszkodowanego
- Nie dotykaj krwi ani wymiotów gołymi rękoma. Jeśli masz rękawiczki, załóż je.
- Sprawdź przytomność poszkodowanego, delikatnie potrząsając go za ramiona i pytając: „Czy wszystko w porządku?”.
Zobacz również
Poszkodowany przytomny
- Pozostaw poszkodowanego w pozycji, w której go zastałeś.
- Zbierz informacje: Dowiedz się jak najwięcej o stanie zdrowia poszkodowanego – co i kiedy się stało, co mu dolega, jakie ma choroby, czy jest na coś uczulony, kiedy ostatnio jadł posiłek.
- Wezwij pomoc. Zadzwoń na: 999 lub 112.
- Czekając na służby ratunkowe, co minutę sprawdzaj stan poszkodowanego i ochroń go przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi.
Ocena oddechu
- Udrożnij drogi oddechowe: odegnij głowę i wysuń żuchwę ponad górne zęby.
- Przez 10 sekund sprawdzaj oddech – przyłóż policzek nad usta poszkodowanego w taki sposób, abyś mógł jednocześnie usłyszeć, wyczuć oddech i obserwować, czy unosi się jego klatka piersiowa.
Poszkodowany nieprzytomny, ale oddychający
- Umieść poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej zgodnie z instrukcją powyżej. Zadzwoń pod numer 999 lub 112.
- Stosuj się do instrukcji, które przekaże ci osoba dyżurna przez telefon.
Poszkodowany, który jest nieprzytomny i nie oddycha
- Rozpocznij uciskanie klatki piersiowej.
- Wyznacz kogoś do wezwania zespołu ratownictwa medycznego lub skorzystaj z trybu głośnomówiącego w swoim telefonie.
- Zadzwoń pod numer 999 lub 112.
- Wskaż osobę, która przyniesienie AED (automatyczny defibrylator), jeśli jest dostępny w pobliżu. Dostępność możesz sprawdzić w odpowiednich aplikacjach.
- Pozostaw poszkodowanego tylko wtedy, gdy nie masz innej możliwości wezwania pomocy.
UWAGA! Jeśli podejrzewasz, że do zatrzymania krążenia doszło w przypadku tonięcia, zadławienia czy zatrucia lekami lub narkotykami, możesz co 30 uciśnięć dodać 2 oddechy ratownicze.
POZYCJA BOCZNA BEZPIECZNA - POSTĘPOWANIE:
- Zdejmij okulary (jeśli nosi).
- Uklęknij przy poszkodowanym, upewnij się, że leży na plecach z wyprostowanymi nogami.
- Ręka bliższa Tobie: ułóż pod kątem prostym do ciała, zegnij w łokciu, skieruj dłoń do góry.
- Dalsza ręka: przełóż ją w poprzek klatki piersiowej i przytrzymaj przy policzku poszkodowanego.
- Dalsza noga: chwyć ją tuż powyżej kolana i podciągnij ku górze, nie odrywając stopy od podłoża.
- Przeciągnij dłoń: złap dalszą rękę poszkodowanego, aby palce przeplatały się z Twoimi.
- Obróć poszkodowanego: przytrzymując dłoń przy policzku, pociągnij za dalszą nogę w swoim kierunku.
- Odchyl głowę: odchyl głowę poszkodowanego do tyłu, aby poprawić drożność dróg oddechowych.
- Monitoruj: oceń oddech i stan poszkodowanego.
- Ważne: Pozycja musi być stabilna i komfortowa, aby nie utrudniać oddychania.
- Zabezpiecz poszkodowanego przed warunkami atmosferycznymi, czekając na przyjazd karetki.
MASAŻ SERCA (REANIMACJA) - POSTĘPOWANIE:
- Ułóż poszkodowanego na twardej, płaskiej powierzchni.
- Ustaw dłonie na środkowej części klatki piersiowej poszkodowanego, pomiędzy sutkami.
- Wyprostuj ręce w łokciach i umieść jedną dłoń na klatce piersiowej, a drugą na niej, z palcami splecionymi. Upewnij się, że ramiona są wyprostowane, a dłonie są w linii prostej z klatką piersiową.
- Utrzymaj kąt prosty pomiędzy Twoimi rękami a klatką piersiową poszkodowanego. Twoje ramiona powinny być proste, a waga ciała przeniesiona na barki.
- Wykonaj 30 uciśnięć klatki piersiowej. Uciskaj klatkę piersiową na głębokość około 5 cm. Staraj się uciskać w tempie 110-120 ucisków na minutę. Może to być pomocne, by wyobrazić sobie rytm piosenki, np. „Stayin’ Alive” zespołu Bee Gees.
- Utrzymuj rytm. Kontynuuj uciski aż do przybycia służb medycznych lub do momentu, gdy poszkodowany zacznie reagować.
- Jeśli jesteś zmęczony, możesz poprosić innego świadka o pomoc i zmieniać się co kilka minut, aby utrzymać skuteczność resuscytacji.
- Nie musisz wykonywać oddechów ratowniczych, jeśli nie chcesz, najbardziej istotny jest masaż zewnętrzny serca.
Jak wykonać oddechy ratownicze?
- Udrożnij drogi oddechowe przez odchylenie głowy do tyłu. Obejmij swoimi ustami usta poszkodowanego i wdmuchuj powietrze aż do uniesienia się klatki piersiowej. Każdy wdech powinien trwać 1 sekundę.
- Uciśnięcia i oddechy kontynuuj naprzemiennie w stosunku 30:2.
Uciskanie klatki piersiowej kupuje czas. Użycie defibrylacji bezpośrednio leczy poszkodowanego! Jeśli dostępny jest AED, użyj go niezwłocznie. Tym samym zwiększysz szanse poszkodowanego na przeżycie nawet o 50 proc.!
Jak korzystać z automatycznego defibrylatora zewnętrznego (AED)
AED to urządzenie stosowane w przypadku zatrzymania krążenia, które wyzwala impuls elektryczny w celu zatrzymania migotania komór i przywrócenia prawidłowej akcji serca. Należy go użyć po stwierdzeniu zatrzymania krążenia (Poszkodowany, który jest nieprzytomny i nie oddycha).
AED – automatyczny defibrylator zewnętrzny
Instrukcja postępowania
- Wezwij zespół ratownictwa medycznego, dzwoniąc pod numer alarmowy 999 lub 112. Jeśli towarzyszy ci druga osoba, powinna uciskać klatkę piersiową i wykonywać oddechy ratownicze w czasie uruchamiania AED.
- Jeżeli jesteś sam/a, postępuj zgodnie z poniższymi krokami:
- Odsłoń i osusz klatkę piersiową poszkodowanego.
- U mężczyzn z obficie owłosioną klatką piersiową przed naklejeniem elektrod może być konieczne usunięcie włosów (użyj golarki znajdującej się w zestawie z AED).
- Włącz AED i słuchaj poleceń głosowych urządzenia.
- Naklej elektrody na odsłoniętą klatkę piersiową, tak jak będzie narysowane na elektrodach:
- pod prawym obojczykiem wzdłuż tułowia
- pod lewą pachą wzdłuż tułowia.
- Jeśli poszkodowany ma widoczny rozrusznik serca, naklej elektrodę około 10 cm poniżej.
- Odsuń się od poszkodowanego! Po naklejeniu elektrod następuje analiza rytmu serca. W tym czasie nie wolno dotykać poszkodowanego!
- Jeśli po analizie pojawi się komunikat: Wyładowanie elektryczne wskazane, odsuń się od poszkodowanego i wciśnij przycisk wstrząs.
- Podczas wyładowania nie wolno dotykać poszkodowanego!
- Po wyładowaniu natychmiast rozpocznij uciskanie klatki piersiowej oraz oddechy ratownicze (30 uciśnięć: 2 oddechy).
- Wykonuj sekwencję uciśnięć i oddechów do czasu automatycznego rozpoczęcia kolejnej analizy rytmu serca.
- Jeśli po analizie pojawi się komunikat: Wyładowanie elektryczne jest niewskazane, natychmiast rozpocznij uciskanie klatki piersiowej oraz oddechy ratownicze (30 uciśnięć:2 oddechy).
- Wykonuj sekwencję uciśnięć i oddechów do czasu automatycznego rozpoczęcia kolejnej analizy rytmu serca.
Postępowanie z nieprzytomnym dzieckiem
- Udrożnij drogi oddechowe, delikatnie odchylając głowę do tyłu i unosząc żuchwę.
- Sprawdź oddech: Przyłóż policzek do ust dziecka, aby wyczuć i usłyszeć oddech oraz obserwować uniesienie klatki piersiowej przez 10 sekund.
- Jeśli dziecko nie oddycha, rozpocznij resuscytację.
Zobacz również
Resuscytacja dziecka
- Zacznij od 5 oddechów ratunkowych, obejmując usta dziecka (u niemowląt także nos) swoimi ustami. Wdmuchuj powietrze przez 1 sekundę, obserwując uniesienie klatki piersiowej.
- W przypadku dzieci, wykonywanie oddechów ratowniczych może przynieść korzyści. Wynika to z faktu, że częstą przyczyną zatrzymania krążenia są u nich nieprawidłowości ze strony układu oddechowego (zadławienie, tonięcie, zatrucie, uduszenie workiem).
Uciski klatki piersiowej: Jeśli po 5 wdechach dziecko nadal nie oddycha, przystąp do ucisków klatki piersiowej:
- Dzieci powyżej 1. roku życia: Użyj jednej lub dwóch rąk.
- Niemowlęta: Użyj dwóch palców (dwa kciuki lub palec wskazujący i środkowy). Ułóż je na dolnej części mostka.
- Uciskaj zdecydowanie, na głębokość około 1/3 głębokości klatki piersiowej z częstotliwością 100-120 ucisków na minutę.
- Po 15 uciskach klatki piersiowej wykonaj 2 oddechy ratownicze.
- Powtarzaj cykl (15 ucisków, 2 wdechy) do momentu, gdy dziecko zacznie samodzielnie oddychać lub przybędą służby ratunkowe.
- Jeśli utrata przytomności była nagła i niezwiązana z przyczyną oddechową, sprowadź niezwłocznie automatyczny defibrylator zewnętrzny (AED), podłącz go i postępuj zgodnie z instrukcjami urządzenia. Użyj elektrod dla dzieci, specjalnej karty/klucza lub wciśnij przycisk „Dziecko”, aby zmienić tryb działania AED. Nowoczesne defibrylatory automatycznie rozpoznają, że mają do czynienia z dzieckiem. Jeżeli nie wiesz, co zrobić, użyj urządzenia dokładnie tak samo, jak u dorosłych.
- W przypadku małych dzieci, jedną elektrodę należy umieścić z przodu klatki piersiowej (nad mostkiem), a drugą na plecach (pomiędzy łopatkami), tak aby serce znajdowało się między nimi. Pamiętaj! Nie ma przeciwwskazań do użycia defibrylatora AED u dzieci.
- Kontynuuj resuscytację, aż do przybycia pomocy lub odzyskania przez dziecko normalnego oddechu.
W sytuacji nagłego zatrzymania krążenia (NZK) kluczowym elementem jest czas rozpoczęcia uciskania klatki piersiowej i wykonania pierwszej defibrylacji. Jeśli AED użyjemy w przedziale do 4 minut od NZK, szanse na przywrócenie życia sięgają 80 proc! Każda sekunda zwłoki to mniejsze prawdopodobieństwo uratowania chorego, a jednocześnie większe powikłania i utrudniony powrót do pełni zdrowia.
Pierwsza pomoc w wybranych stanach nagłych - więcej w tekście poniżej.
Zobacz również
Poradnik przygotowany we współpracy z Rządowym Centrum Bezpieczeństwa
